Ülkemizde Yaşanan Depremlere Karşı Hayat Kurtaran Tedbirler

1. Deprem Öncesi Hazırlıklar: Bilinç ve Güvenli Yaşam Alanları

Depreme hazırlığın ilk ve en önemli adımı, bilinçlenmek ve yaşadığımız mekanları güvenli hale getirmektir.

• Bina Güvenliği:
  • Yapısal Kontrol: Yaşadığınız binanın depreme dayanıklılığı konusunda uzman mühendisler tarafından kontrol edilmesi hayati önem taşır. Özellikle eski yapılar için bu kontrol elzemdir. Gerekirse güçlendirme çalışmaları yapılmalıdır.
  • Zemin Etüdü: Yeni bina inşaatlarında ve mevcut binaların değerlendirilmesinde zemin etüdünün doğru yapılmış olması, yapının deprem sırasındaki davranışını doğrudan etkiler.
  • Riskli Yapı Tespiti ve Kentsel Dönüşüm: Riskli olduğu tespit edilen binaların, devletin de destekleriyle kentsel dönüşüm projeleri kapsamında yenilenmesi veya güçlendirilmesi, uzun vadeli en önemli çözümlerden biridir.
• Ev İçi Güvenlik:
  • Eşyaların Sabitlenmesi: Deprem sırasında devrilebilecek, kayabilecek veya düşebilecek ağır ve yüksek eşyalar (kitaplık, gardırop, buzdolabı, avize vb.) duvara veya zemine sabitlenmelidir.
  • Güvenli Alanların Belirlenmesi: Ev içerisinde, deprem anında sığınılabilecek, yapısal olarak daha sağlam olduğu düşünülen (kolon ve kirişlerin olduğu duvar kenarları, sağlam masa altları vb.) “yaşam üçgeni” oluşturabilecek alanlar önceden belirlenmelidir.
  • Acil Çıkış Yollarının Açık Tutulması: Kapı önleri, koridorlar ve merdivenler, acil durumda hızlı tahliyeyi engelleyecek eşyalardan arındırılmalıdır.
  • Doğalgaz ve Elektrik Tesisatının Kontrolü: Periyodik olarak doğalgaz ve elektrik tesisatının uzman kişilerce kontrol edilmesi, deprem sonrası çıkabilecek yangın ve patlama riskini azaltır. Otomatik gaz kesme vanaları ve kaçak akım rölelerinin kullanımı önemlidir.
• Afet ve Acil Durum Çantası Hazırlığı:
  • Her evde ve iş yerinde kolay ulaşılabilecek bir yerde, içerisinde en az 72 saat yetecek kadar su, bozulmayan yiyecekler, ilk yardım malzemeleri, el feneri (pilleriyle birlikte), radyo (pilleriyle birlikte), düdük, önemli evrakların kopyaları (kimlik, tapu, sigorta poliçeleri vb.), mevsime uygun giysiler, battaniye, hijyen malzemeleri ve düzenli kullanılan ilaçların bulunduğu bir afet ve acil durum çantası hazırlanmalıdır.
• Aile Afet Planı:
  • Aile bireyleriyle birlikte deprem anında ve sonrasında ne yapılacağı konuşulmalı, buluşma noktaları (hem ev içinde hem de ev dışında) belirlenmeli ve düzenli olarak tatbikat yapılmalıdır.
  • Çocuklara deprem anında sakin kalmaları ve nasıl korunacakları öğretilmelidir.
• Sigorta Bilinci:
  • Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) yaptırılmalı, isteğe bağlı konut ve eşya sigortaları da değerlendirilmelidir. Bu, deprem sonrası maddi kayıpların telafisi için önemlidir.
• Eğitim ve Bilinçlenme:
  • AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) ve diğer ilgili kurumların düzenlediği deprem bilinçlendirme eğitimlerine katılmak, doğru davranış şekillerini öğrenmek hayati önem taşır.                                                                                         

2. Deprem Anında Yapılması Gerekenler: Sakin Kalmak ve Doğru Davranış

Deprem anında panik yapmak, yanlış kararlar almaya ve yaralanma riskinin artmasına neden olabilir.

• Bina İçindeyseniz:
  • Sakin Olun: Panik yapmamaya çalışın.
  • Çök-Kapan-Tutun: Sağlam bir masa altı, sıra, mobilya yanı gibi güvenli bir alanda ÇÖK, başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde KAPAN, sarsıntı durana kadar bir yere TUTUN.
  • Pencere ve Camlardan Uzak Durun: Kırılabilecek camlardan ve devrilebilecek eşyalardan uzak durun.
  • Asansörü Kesinlikle Kullanmayın: Merdivenlere yönelin, ancak sarsıntı bitene kadar beklemek daha güvenli olabilir.
  • Balkon ve Merdiven Boşluklarından Uzak Durun: Bu alanlar deprem sırasında en riskli yerlerdendir.
• Bina Dışındaysanız:
  • Açık Alanlara Gidin: Binalardan, duvar diplerinden, elektrik direkleri ve hatlarından, ağaçlardan uzaklaşarak açık alanlara gidin.
  • Deniz Kıyısındaysanız: Tsunami tehlikesine karşı yüksek yerlere doğru uzaklaşın.
• Araç Kullanıyorsanız:
  • Güvenli Bir Yerde Durun: Yolu kapatmadan, köprü, viyadük ve tünellerden, elektrik direklerinden uzak, güvenli bir yerde aracı durdurun. Araç içinde sarsıntının geçmesini bekleyin.

3. Deprem Sonrası Yapılması Gerekenler: Güvenlik ve Yardımlaşma

Sarsıntı durduktan sonra da dikkatli olunması gereken bir süreç başlar.

• Kendinizi ve Çevrenizdekileri Kontrol Edin: Yaralanma olup olmadığını kontrol edin. Gerekirse ilk yardım uygulayın.
• Gaz, Su ve Elektriği Kapatın: Yetkililer aksini söylemedikçe gaz vanasını, su vanasını ve elektrik şalterini kapatın. Kibrit, çakmak gibi alev kaynaklarını kullanmayın.
• Binayı Terk Edin (Gerekirse): Binada hasar varsa veya artçı sarsıntılar devam ediyorsa, afet çantanızı alarak sakin bir şekilde binayı terk edin ve toplanma alanlarına gidin. Asansörü kesinlikle kullanmayın.
• Resmi Kanalları Takip Edin: AFAD ve diğer resmi kurumların duyurularını radyo, televizyon veya sosyal medya üzerinden takip edin. Yetkililerin talimatlarına uyun.
• Telefonları Meşgul Etmeyin: Acil durumlar dışında telefonları kullanmaktan kaçının. Kısa mesaj (SMS) tercih edin.
• Yardıma İhtiyacı Olanlara Destek Olun: Komşularınıza ve çevrenizdeki yardıma ihtiyacı olan kişilere (yaşlılar, engelliler, çocuklar) destek olun.
• Hasarlı Binalara Girmeyin: Yetkililer izin vermeden hasarlı binalara kesinlikle girmeyin. Artçı sarsıntılar binaların yıkılmasına neden olabilir.

Toplumsal Sorumluluk ve Dayanışma

Depreme hazırlık sadece bireysel çabalarla sınırlı kalmamalıdır. Toplumsal dayanışma ve devlet kurumlarının etkin koordinasyonu, afet yönetiminin başarısında kritik rol oynar. Mahalle afet gönüllüleri (MAG) gibi oluşumlara katılarak veya destekleyerek toplumun afet direncini artırmaya katkıda bulunabiliriz.

Unutmayalım ki, depremle yaşamayı öğrenmek ve gerekli tedbirleri almak, sevdiklerimizin ve kendimizin hayatını korumanın en temel yoludur. Bilinçli bir toplum ve güvenli yapılarla, depremin yıkıcı etkilerini en aza indirmek mümkündür.